Je hebt een verslavingsstoornis, een psychiatrische stoornis én je bent dakloos. Dan is er op drie levensgebieden duidelijk faliekant iets misgegaan. Zo’n combinatie van meerdere problemen, is niet met één vorm van hulpverlening op te lossen. Daar zijn meer instanties voor nodig. Om daarin de juiste weg te vinden, staat Mozaïk voor je klaar.
Mozaïk is in de regio Rijnmond al actief sinds 1994. Zeven jaar geleden werd het onderdeel van Pameijer. Nu werken er zo’n negentig mensen, fifty-fifty verdeeld over de locaties in Rotterdam en Bergen op Zoom. Mozaïk onderscheidt zich vanwege de multi-problematiek van hun cliënten. Mensen met psychiatrische en verslavingsstoornissen in combinatie met ernstige problemen op sociaal terrein zoals wonen, werk, dagbesteding, financiën en justitie. Reindert: ‘Onze cliënten hebben minstens drie verschillende vormen van hulpverlening nodig. Daarvoor moeten ze langs bij minstens zoveel loketten van allemaal verschillende organisaties. Als je bedenkt dat ze toch al kampen met problemen op sociaal gebied, overzien ze al snel de situatie niet meer. Dat helpt niet bij hun herstel.’
Toen Reindert veertien jaar geleden bij Mozaïk kwam werken, had toenmalig directeur Herman Swaters net het initiatief genomen om van Mozaïk een stichting te maken. In die tijd had justitie in Rotterdam zicht op ongeveer zeshonderd overlastgevende hulpbehoevende mensen met een multi-problematiek. Reindert: ‘Herman zag heel goed dat deze groep niet in staat waren hun weg te vinden naar allemaal verschillende zorginstellingen. Hij bedacht dat ze echt geholpen zouden zijn met één casemanager om alle benodigde hulpverlening voor hen te organiseren. Iemand met een actief netwerk van de juiste mensen achter de loketten bij al die verschillende instellingen. Toen ik bij Mozaïk begon, stond ik direct achter Hermans idee van deze vorm van integrale zorg. En nog steeds trouwens.’
‘Het is de samenwerking en het menselijke contact
dat dit werk zo bijzonder en mooi maakt’
Het werk van casemanagers als Reindert draait om samenwerking. Mozaïk maakt gebruikt van het aanbod en de deskundigheid van vele partners. Zelf functioneert Mozaïk als hoofdaannemer om integrale zorg rondom de cliënten te organiseren. ‘Wij zijn de olie in de machine’, legt Reindert uit. ‘We zetten voor cliënten hersteltrajecten op met het idee dat ze steeds meer gaan meedoen in de samenleving. Dat doen we samen met onze cliënten.’ Reindert zegt wel eens tegen een cliënt: ‘Je bent in een doolhof terechtgekomen waar je zelf niet meer uitkomt.’ Als casemanager hangt Reindert boven dat doolhof waar hij die cliënt doorheen kan loodsen.
De grote vraag bij multi-problematiek is: Waar begin je? Wat pak je als eerste op? Reindert geeft een voorbeeld: ‘Als iemand zijn huis is kwijtgeraakt, dan heb je als hulpverlener de neiging om zo snel mogelijk een nieuw huis te zoeken. Stel nou dat het de derde keer was dat deze persoon zijn huis is kwijtgeraakt. Je kunt je afvragen of het zin om te beginnen met het regelen van een vierde huis. Grote kans dat dat de volgende teleurstelling wordt. Kijk eerst eens waarom het al drie keer misging. Dan kom je waarschijnlijk bij een probleem dat eerst weggewerkt moet worden voordat je een nieuw huis regelt met een grotere kans van slagen dat hij er wel blijft wonen. Het is elke keer een puzzel.’
Via Veiligheidshuizen en reclassering krijgt Mozaïk regelmatig cliënten die te maken hebben gehad met strafbare feiten. Daar komt meer gedwongen ondersteuning bij kijken. ‘Onze cliënten móeten dus vaak hulpverlening ondergaan’, zegt Reindert. ‘Die combinatie van zorg en het gedwongen kader heb ik altijd spannend en leuk gevonden. Omdat ze moeten, hebben cliënten nog wel eens de neiging de hakken in het zand te zetten. Daar moet je mee om kunnen gaan. Het is belangrijk dat we ons realiseren dat we niet de eerste hulpverlener zijn die ze tegenkomen. Er zijn er al 10 of 20 voor ons geweest en ook wij gaan hun problemen echt niet in één keer oplossen. Het eerste dat we daarom doen is contact maken. Iets gebeurt niet zomaar in het leven van cliënten. Wat is er aan de hand? Hoe komt dat? Hoe staat het er nou echt voor? Door het stellen van vragen probeer je beetje bij beetje te begrijpen wat iemands situatie is.’
‘Onze doelgroep is niet altijd even makkelijk’, gaat Reindert verder. ‘Dat heeft te maken met hun multi-problematiek. Herstel duurt relatief lang. Een paar cliënten laten helemaal geen verbetering zien. Hen loslaten is geen optie omdat er geen goed alternatief voor ze is. Laat ons dan maar hun constante factor zijn.’ Mooie voorbeelden van cliënten die volledig herstellen zijn er ook. Spontaan komt Reindert die nog wel eens tegen. ‘Zo zat ik laatst op een terras. De serveerster zette een drankje neer en vroeg of ik nog wist wie ze was. Ik had haar niet herkent. Tot dat moment. Ze was een voormalige cliënt van me. Totaal veranderd en goed terechtkomen. Dat heeft ze zelf gedaan. Ik vond het geweldig dat ze me zo aansprak en zich er niet voor schaamde dat ze hulpverlening van mij heeft gehad.’
Terugkijkend op de veertien jaar bij Mozaïk constateert Reindert dat de aard van de multi-problematiek bij cliënten door de jaren heen niet veel is veranderd. ‘Ons werk dus ook niet’, zegt Reindert. ‘Het gaat hooguit wat sneller door de digitale middelen die we tegenwoordig hebben. Uiteindelijk was, is en blijft het mensenwerk bij Mozaïk waarbij we elkaar keihard nodig hebben. Collega’s én partners. Het is de samenwerking en het menselijke contact dat dit werk zo bijzonder en mooi maakt.’
