Leerlingen die zich veilig voelen, leren en ontwikkelen zich optimaal op school. Hebben leerlingen daarbij wat extra ondersteuning nodig, dan zorgt school voor passend onderwijs. Voor leerlingen die dan alsnog dreigen uit te vallen, kan school gebruik maken van het onderwijs-zorgarrangement. Pameijer is één van de zorgpartijen die dit mag aanbieden. Marieke van Zundert en Monique Sam-Sin weten er alles van.
In 1990 begon Monique bij Pameijer als pedagogisch medewerker en ontwikkelde zich tot cliënttrainer bij Pameijer Plus. Ze hielp onder andere om de training ‘Vriendschap en relaties’ te ontwikkelen voor mensen met een beperking en geeft die doelgroep al 17 jaar trainingen. Marieke is ook pedagogisch medewerker en werkt al 16 jaar bij Pameijer. Op verschillende scholen ondersteunt ze leerlingen en hun ouders bij opgroeien en opvoeden. Pameijer biedt al lange tijd Ondersteuning op school aan voor leerlingen van 4 tot 20 jaar die een verstandelijke beperking of gedragsproblemen hebben. ‘Met zo’n 55 collega’s lopen we op verschillende scholen (basis,- en voortgezet onderwijs) rond’, zegt Marieke, ‘met als doel dat leerlingen zich optimaal kunnen ontwikkelen. Daarvoor moeten zij rust en veiligheid voelen en goed in hun relaties zitten met andere leerlingen en docenten. Pas dan komen zij tot leren. Sla je dat allemaal over, dan gaat het snel mis en blijven ze weg.’
Naast de bestaande ondersteuning op scholen verzorgt Pameijer sinds een paar jaar onderwijs-zorgarrangementen (OZA’s) voor leerlingen die extra ondersteuning kunnen gebruiken. Sinds 2018 koopt de gemeente Rotterdam deze OZA’s in bij verschillende zorgaanbieders. Hiervoor werd een aanbesteding gedaan. Pameijer is één van de partijen die de OZA’s mag uitvoeren en doet dat voor 4 tot 20-jarigen onderwijs. Marieke legt kort uit wat OZA inhoudt: ‘Leerling, ouders, onderwijs en zorg komen samen om passende ondersteuning te organiseren. Hulpvraag en behoefte van de leerling staan altijd centraal. Het hoofddoel dat de gemeente met OZA heeft, klinkt simpel: terugdringen van verzuim. Daar zit echter een hele wereld achter. Risico op verzuim ontstaat als leerlingen zich niet veilig voelen, het thuis niet goed gaat, kwetsbaar zijn en/of cognitief achterlopen.’
'Deze traning is maatwerk.
Dat maakt het zo uniek, succesvol en tof.'
Marieke vervolgt: ‘Toen wij die aanbesteding in 2018 kregen, moest de hele OZA-aanpak nog worden ontwikkeld. We zijn eerst kennis gaan maken met scholen. Zij bleken het idee van externe zorg nog best spannend te vinden. De scholen hebben samen met OZA-medewerkers hard gewerkt aan een goeie taakverdeling. Daarbij is vooral gekeken naar de ervaring en deskundigheid die scholen al in huis hebben en waar een OZA-medewerker meerwaarde kan bieden. Dit leverde een fijne samenwerking op waarin ieders competenties elkaar mooi aanvullen.’
Marieke vervolgt: ‘Toen de samenwerking met scholen echt in beweging kwam, werd de hulpvraag steeds concreter. Uiteindelijk leverde het drie concrete doelen op waarmee we de situatie voor leerlingen en scholen in het voortgezet onderwijs flink kunnen verbeteren. Ten eerste moeten leerlingen meer inzicht krijgen in hun eigen beperkingen en gedrag. En als het even kan ook in dat van anderen. Het tweede doel is dat leerlingen beter omgaan met hun eigen grenzen en die van anderen. En tot slot moet ze leren hun agressie beter te reguleren.’
Monique kon samen met Betty - één van de andere trainers - wel wat met de 3 concrete doelen. ‘We hebben goed gekeken wat er nodig was om samen met leerlingen te kunnen werken aan de doelen. Dat leverde de training ‘In je kracht naar school’ op. Gebaseerd op een combinatie van weerbaarheid, grenzen stellen en vriendschappen. Accent, een school in Rotterdam-Zuid voor voortgezet speciaal onderwijs, had interesse in het concept en wilde hier concreet met ons mee aan de slag. Samen met de school hebben we de training geschikt gemaakt om aan hun concrete vraag te voldoen. En met de gedragsdeskundige hebben we gesproken over elke individuele leerling zodat we hen op maat konden trainen. In 2020 zijn we met de eerste training gestart.’
Een training bestaat altijd uit 6 lessen met kleine groepjes van zo’n 5 leerlingen. Er worden vooral oefeningen gedaan. ‘Leerlingen leren het meest van praktijksituaties. Daarbij zetten we ook acteurs in’, legt Monique uit. ‘We hebben veel verschillende oefeningen om in te zetten. Chinees boksen bijvoorbeeld. Twee leerlingen staan tegenover elkaar met hun platte handen vooruit tegen die van de ander. Dan gaan ze duwen. Steeds harder. Hoelang vind je dat prima? Wanneer zeg je stop omdat je het niet fijn meer vindt? Het is één van de oefeningen om gevoelens te leren (her)kennen en grenzen aan te geven.’ Welke oefeningen worden ingezet, hangt af van de leerlingen, hun doelen en de sfeer in de groep. Tijdens de eerste trainingen werd snel duidelijk wat wel en niet werkt. De inzichten worden benut om de training en oefeningen steeds beter te maken.
De reacties na de eerste paar lessen waren geweldig. ‘Ik sprak de gedragsdeskundige van school’, zegt Marieke, ‘en ze liet me weten dat leerlingen haar opzochten om met trots te vertellen welke onderdelen van de training ze in de praktijk hadden toegepast. Zoiets doen ze normaal nooit.’ Dat de training zo snel effect oplevert, is een enorme winst. Marieke weet dat er meer vergelijkbare en goede trainingen bestaan, maar die hebben redelijk vaste kaders. ‘Deze training is maatwerk. Dat maakt het zo uniek, succesvol en tof. Als een nieuwe school met net even een andere vraag komt, dan gaan we met elkaar om tafel om daar een oplossing voor te bedenken. Altijd kijken wat nodig en belangrijk is. De basistraining staat en die vullen we in met de best passende oefeningen.’
Bij Accent zijn nu 4 volledige trainingen afgerond. School, leerlingen en trainers zo enthousiast dat ze graag meer van deze trainingen willen. Dat zegt veel over het succes, maar vanzelfsprekend is het niet. Inmiddels vragen ook andere scholen om trainingen. Marieke: ‘Het OZA-budget vanuit de gemeente is niet eindeloos. We moeten tijd en geld eerlijk verdelen over verschillende scholen.’ Pameijer hoopt de training nog lang voort te kunnen zetten en uit te breiden. ‘We bieden hiermee een veilige omgeving om emoties en grenzen te ontdekken en dat ook aan te durven geven. De training In je kracht naar school maakt leerlingen weerbaar, geeft ze meer zelfvertrouwen en ze werken aan eigen regie. Ik ben er van overtuigd dat deze training helpt om het verzuim terug te dringen en dat leerlingen zich beter kunnen ontwikkelen’, besluit Monique stellig.
